Celem projektu BIOWIND „Zwiększenie akceptacji społecznej dla energii wiatrowej w regionach UE poprzez planowanie oparte na środowisku i społeczności lokalnej” (program Interreg Europa 2021-2027), którego partnerem jest Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, jest wspieranie wymiany doświadczeń, nowatorskich rozwiązań i budowa potencjału instytucji uczestniczących w przygotowaniu i realizacji polityk rozwoju regionalnego dotyczących energetyki wiatrowej.
W ramach projektu Biowind grecka organizacja pozarządowa PROMEA przygotowała analizę porównawczą terytorialnych i społeczno-gospodarczych czynników wpływających na sprzeciw społeczeństwa wobec projektów energetyki wiatrowej. Skuteczna realizacja projektów energetyki wiatrowej wymaga wszechstronnej analizy i zrozumienia przyczyn pogłębiających opozycję terytorialną. Dane do raportu stanowił wkład zespołów projektowych partnerów projektu, a także kwestionariusze wypełnione przez członków Regionalnych Grup Interesariuszy oraz mieszkańców.
Według przeprowadzonej analizy w województwie świętokrzyskim zdefiniowano następujące obszary problemowe:
- zakłócanie siedlisk,
- kolizje z ptakami,
- spadek wartości nieruchomości,
- obniżona jakość życia,
- brak zaufania do kluczowych podmiotów,
- niewystarczająca przejrzystość procedur wydawania zezwoleń,
- utrudniony dostęp do wiarygodnych informacji.
Zidentyfikowane skutki gospodarcze
Jako istotne przeszkody podkreśla się skutki gospodarcze dla obszarów turystycznych, rekreacyjnych i rolniczych, a także ograniczone możliwości udziału proceduralnego i finansowego lokalnych mieszkańców. Niezbędne jest rozpoznanie skali oporu ze strony organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska i lokalnych mieszkańców, których opinie kształtowane są przez brak zaufania do procesów planowania, kluczowych podmiotów, ograniczony dostęp do informacji i niewystarczające środki partycypacji finansowej.
Rekomendacje dotyczące łagodzenia sprzeciwu
Według raportu, aby stworzyć bardziej sprzyjające otoczenie dla projektów związanych z energią wiatrową w regionie zaleca się, aby nadano priorytet konkretnym działaniom, które zrównoważą wdrażanie odnawialnych źródeł energii uwzględniając jednocześnie aspekty środowiskowe i ekonomiczne. Kluczowe są następujące zalecenia:
1. Wprowadzenie mechanizmów podziału korzyści dla lokalnych mieszkańców.
Fundusze wspólnotowe i programy podziału dochodów przynoszą pozytywne korzyści gospodarcze projektów związanych z energią wiatrową wśród lokalnych interesariuszy i mogą pomóc złagodzić sprzeciw wobec rozwoju energetyki wiatrowej. W przypadku tych pierwszych (fundusze społeczne) część przychodów lub zysków projektu przeznaczana jest na wsparcie inicjatyw związanych z rozwojem społeczności, takich jak poprawa infrastruktury, programy edukacyjne czy dofinansowanie placówek opieki zdrowotnej. W tym drugim przypadku (podział dochodów) część przychodów wygenerowanych z projektu dotyczącego energii wiatrowej jest oferowana społeczności lokalnej lub właścicielom gruntów, na których znajdują się turbiny.
2. Ułatwianie bezpośredniego udziału finansowego lokalnych mieszkańców i społeczności.
Umożliwienie lokalnym mieszkańcom i społecznościom bezpośredniego inwestowania w projekty dotyczące energii wiatrowej poprzez udziały własnościowe, spółdzielnie energetyczne lub inne modele partycypacji finansowej, może zapewnić dodatkowe strumienie dochodów i budowanie siły i poczucia wspólnoty tam, gdzie interesy społeczności są powiązane z sukcesem projektów.
3. Wprowadzenie mechanizmu konsultacji w planowaniu przestrzennym.
Mechanizmy konsultacji podczas opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego pozwalają lokalnym mieszkańcom i grupom interesariuszy wyrazić swoje obawy dotyczące oddziaływań wizualnych, skutków dla lokalnych ekosystemów oraz skutków społeczno-ekonomicznych farm wiatrowych. Rozwiązywanie problemów i uwzględnianie informacji zwrotnych w planowaniu może znacząco zmniejszyć sprzeciw społeczny, jednocześnie budując zaufanie i wspierając przejrzystość procesów planowania.
4. Budowanie świadomości.
Mając na celu rozwianie obaw społeczności lokalnych i rozwianie dezinformacji na temat potencjalnych niekorzystnych skutków farm wiatrowych, rekomenduje się wdrażanie kampanii informacyjnych wykorzystujących różne kanały komunikacji, w tym media drukowane, media społecznościowe oraz, jeśli to możliwe, do instalowania publicznych stoisk informacyjnych.
Pomyślne wdrożenie projektów energetyki wiatrowej w regionie wymaga szczegółowego zrozumienia czynników przyczyniających się do powstania sprzeciwów społecznych. Nadając priorytet mechanizmom podziału korzyści, bezpośredniemu udziałowi finansowemu, wzmocnienie konsultacji w planowaniu przestrzennym i zwiększonemu podnoszeniu świadomości, może sprzyjać akceptacji do tego rodzaju inwestycji przez mieszkańców. Te strategiczne działania mają na celu zrównanie interesów społeczności lokalnych z celami wdrażania energii odnawialnej, budowanie zaufania, przejrzystości i ostatecznie zmniejszenie sprzeciwu społecznego wobec projektów związanych z energią wiatrową.
Zachęcamy do zapoznania się z tekstem raportu Pobierz 20Study
Projekt BIOWIND – „Increasing social acceptance for wind energy in EU regions through environmental and community based planning”, czyli „Zwiększenie akceptacji społecznej dla energii wiatrowej w regionach UE poprzez planowanie oparte na środowisku i społeczności lokalnej” realizowany jest w ramach programu Interreg Europa 2021-2027, który finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Partnerami projektu jest Województwo Świętokrzyskie – Departament Inwestycji i Rozwoju przy współpracy z Departamentem Przyrody i Klimatu.