Wszelkie substancje, które są szkodliwe dla zdrowia i środowiska, bez względu na ich postać fizyczną. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska sporządza roczną ocenę jakości powietrza w poszczególnych województwach. Ocenie pod kątem ochrony zdrowia podlega 12 zanieczyszczeń:
- dwutlenek siarki (SO2)
- dwutlenek azotu (NO2)
- tlenek węgla (CO)
- ozon (O3)
- benzen (C6H6)
- pył zawieszony PM10
- pył zawieszony PM2,5
oraz zanieczyszczenia oznaczane w pyle PM10:
- benzo(a)piren
- arsen
- kadm
- nikiel
- ołów.
Ocenę pod kątem ochrony roślin wykonuje się dla 3 zanieczyszczeń:
- dwutlenku siarki (SO2)
- tlenków azotu (NOX)
- ozonu (O3).
W województwie świętokrzyskim występują głównie przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu.
Pył PM10 to cząstki pyłu o średnicy do 10 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc.
Pył PM2,5 to cząstki pyłu o średnicy do 2,5 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych.
Benzo(a)piren – B(a)P – to wielopierścieniowy węglowodór aromatyczny. Posiada zdolność do kumulacji w organizmie przez co wykazuje dużą toksyczność przewlekłą. Po przeniknięciu do organizmu reaguje z DNA człowieka co może prowadzić do powstawania zmian nowotworowych. Nośnikiem w powietrzu dla beznzo(a)pirenu są pyły zawieszone.